Rolnicze wykorzystanie osadu

Charakterystyka osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków w Gubinie

1 Technologia przeróbki osadów ściekowych 

Uzyskiwany w osadniku wstępnym osad zostaje zagęszczany w zagęszczaczu grawitacyjnym, natomiast nadmierny osad z osadników wtórnych zostaje zagęszczany w bębnowym mechanicznym zagęszczaczu, a następnie przepompowuje się go do zagęszczacza grawitacyjnego osadu wstępnego. Tak zagęszczone wspólnie osady pompowane są przez wymiennik ciepła, skąd po ogrzaniu do wymaganej temperatury ( 35 - 37 oC ) trafiają do fermentacji w zamkniętej komorze fermentacyjnej. Proces fermentacji trwa średnio 14,5 doby. Po fermentacji osad przepompowywany zostaje do grawitacyjnego osadnika wtórnego. Po uzyskaniu odpowiedniego stopnia zagęszczenia osad podawany jest do wirówek. Po odwirowaniu następuje higienizowanie wapnem wysokoreaktywnym . Tak przygotowany osad zawierający ok. 27 - 28 % s.m. przeznacza się do rolniczego wykorzystania. Oczyszczalnia ścieków w Gubinie współpracuje z Przedsiębiorstwem Produkcji Rolnej w Luboszycach koło Gubina w obrębie miejscowości Brzozów i na polach tego przedsiębiorstwa zagospodarowuje osad. 

2 Technologia przeróbki osadów ściekowych 

Ilości osadów ściekowych powstających w procesie oczyszczania na przestrzeni lat 1999 - 2022 przedstawia tabela:

Ilości osadów ściekowych powstające w Oczyszczani Ścieków w Gubinie

3 Właściwości osadów ściekowych przeznaczonych do rolniczego wykorzystania

Oczyszczalnia ścieków rozpoczęła ewidencjonowanie osadów od początku 1999 roku. Był to ciągle jeszcze okres stabilizacji funkcjonowania technologii. Osad niezmiennie przeznaczany jest do rolniczego zagospodarowania zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami

3.1 Charakterystyka fizyczno-chemiczna osadów

Wartości średnie za ostatnie 5 lat wynikające z badań osadów w oczyszczalni ścieków w Gubinie

Osady miały kolor ciemnobrązowy do czarnego, posiadały ziemisty zapach i nie wydzielały uciążliwego odoru.

3.2 Właściwości sanitarne

Badania stanu sanitarnego osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków w Gubinie przeprowadzono 10 razy w okresie od 21.07.1998 r. do 10.10.2003 r. Analizy na zlecenie POŚ wykonywała Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp., Oddział Zamiejscowy w Zielonej Górze. Zakres zleceń obejmował oznaczenia obecności bakterii z rodzaju Salmonella oraz liczby żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp., miana bakterii grupy Coli, miana bakterii grupy Coli typu fekalnego, miana Cl. Perfringens. Badania wykonywano na osadzie po komorze fermentacyjnej, odwodnionym i higienizowanym wapnem wysokoreaktywnym. Zasadniczo należy stwierdzić, że osady z krajowych oczyszczalni ścieków zawierają duże ilości jaj helmintów i bakterii. Instalacja technologiczna przeróbki osadów w oczyszczalni ścieków w Gubinie oparta na bazie fermentacji mezofilowej oraz higienizacji osadów po fermentacji i odwodnieniu obniża miano coli osadów, niszczy bakterie grupy Salmonella i niszczy liczebność i żywotność jaj pasożytów. Badania te wykazywały:

• miano bakterii grupy Coli: > 5x10‾²
• miano Coli typu fekalnego: > 5x10‾²
• miano Clostrdium perfringens: < 10‾⁵
• brak bakterii z rodzaju Salmonella
• obecność jaj helmintów Trichcephalus, Trichiura i Ascaris sp., w przeliczeniu na 1 kg s.m. osadu: < 10

Wykonane w okresie 6 lat badania składu bakteriologicznego osadów z oczyszczalni w Gubinie przedstawiają się następująco:

Skład bakteriologiczny osadów z oczyszczalni ścieków Gubin-Guben

Wyniki wszystkich dotychczasowych badań pozwalają na stwierdzenie, że dotychczas stosowana dawka wapna CaO do higienizowania odwodnionego po fermentacji osadu, wyklucza obecność w osadach bakterii z rodzaju Salmonella oraz żywych jaj pasożytów jelitowych. Oczyszczalnia Ścieków w Gubinie przeprowadziła analizę, której celem było poszukiwanie oszczędności w ilości zużywanego rocznie wapna do higienizacji osadów, ale przy założeniu niezmiennych dotychczasowych wyników osiąganych dla osadów pod względem bakteriologicznym i parazytologicznym. Przeprowadzono badania dla 5 próbek z osadem po fermentacji i 1 próbki z osadem surowym, przy zastosowaniu różnych dawek wapna w przeliczeniu na kg/m³ osadu. W czasie około 150 min., od dodania wapna, mierzono temperaturę mieszaniny, a następnie zmierzono jej pH i pobrano próbki do badań bakteriologicznych. Badania przeprowadzono w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp., Oddział Zamiejscowy w Zielonej Górze. W próbach oznaczano liczbę bakterii z rodzaju Salmonella, liczbę żywych jaj pasożytów jelitowych (Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp.) w 1 kg suchej masy komunalnych osadów ściekowych, oraz wilgotność. Wyniki przedstawiono w tabeli:

Obecność bakterii z rodzaju Salmonella i żywych jaj pasożytów jelitowych w osadach ściekowych oraz ich wilgotność i pH,
dla dawek wapnia od 0 do 40 kg/m³ odwodnionych osadów

Obecność bakterii chorobotwórczych z rodzaju Salmonella stwierdzono jedynie w osadzie bez wapna. Nie wykryto natomiast w żadnej wykonanej próbie żywych jaj pasożytów jelitowych (Ascaris sp., Toxocara sp.), a pozytywne jest także to, że nie wykryto jaj również osadach surowych (bez wapna). Badania, które wykonano dla osadów, pozwoliły na stwierdzenie, że: nawet dwukrotnie niższa dawka wapnia niż stosowana obecnie zapewnia bezpieczny stan sanitarny osadów. Wynik ten pozwala na ok. 40% w skali roku obniżenie kosztów związanych z utrzymaniem stanu technicznego urządzeń biorących udział w procesie higienizacji osadów, jak i zakupu samego wapna.

4 Ocena przydatności osadów ściekowych do nawożenia użytków rolnych

W Rozporządzeniu Ministra Środowiska, z dnia 01.08.2002 r., (Dz.U. nr 134, poz. 1140), w sprawie komunalnych osadów ściekowych, określone zostały warunki konieczne , jakie powinien spełniać osad ściekowy, aby można było przeznaczyć go do rolniczego zagospodarowania lub do rekultywacji terenów przeznaczonych na cele rolne. Zgodnie z tym rozporządzeniem; w rolnictwie można stosować osady ściekowe w postaci płynnej lub ziemistej, a do pozostałych celów mogą być także wykorzystywane komunalne osady ściekowe w postaci mazistej. Komunalne osady ściekowe w postaci płynnej mogą być wprowadzane do gruntu tylko metodą iniekcji ( wstrzykiwania ) lub metodą natryskiwania, w tym hydroobsiewu, a komunalne osady ściekowe w postaci mazistej i ziemistej należy rozprowadzać równomiernie na powierzchni gruntu i niezwłocznie z nim zmieszać. Jest jednak zastrzeżone, że komunalne osady ściekowe nie mogą być wykorzystywane podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

4.1 Właściwości sanitarne osadów przeznaczonych do rolniczego zagospodarowania

Rozporządzenia z dnia 01 sierpnia 2002 r. określa właściwości sanitarne jakie powinny spełniać osady ściekowe, aby można było przeznaczyć je do rolniczego wykorzystania. Zgodnie z nim osady ściekowe mogą być stosowane jeśli spełniają następujące warunki:

1. w komunalnych osadach ściekowych stosowanych w rolnictwie i do rekultywacji gruntów na cele rolne nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella - w 100 g przeznaczonych do badań osadów.

2. łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp. - w 1 kg suchej masy przeznaczonych do badań osadów stosowanych:

a. w rolnictwie - wynosi 0,

b. do rekultywacji terenów - nie jest większa niż 300,

c. do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu - jest nie większa niż 300,

d. do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu - jest nie większa niż 300,

e. do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz - jest nie większa niż 300.

4.2 Zawartość metali ciężkich w osadach przeznaczonych do rolniczego zagospodarowania

Rozporządzenie z dnia 01 sierpnia 2002 r. określa także dopuszczalne ilości metali ciężkich w kg suchej masy osadów, które mają zostać przeznaczone do rolniczego wykorzystania lub do rekultywacji gruntów na cele rolne. Zgodnie z nim, osady ściekowe mogą być stosowane, jeśli nie przekraczają zestawionych w poniższej tabeli maksymalnych ilości metali ciężkich:

Maksymalne ilości metali ciężkich w mg/kg s.m. w komunalnych osadach ściekowych

Osady ściekowe z Oczyszczalni Ścieków Gubin-Guben występują w postaci ziemistej. W oparciu o Rozporządzenie MŚ z dnia 1.08.2002 r i uzyskane przez czyszczalnię ścieków w Gubinie w okresie 1998 - 2003 r. wyniki badań laboratoryjnych dla osadów ściekowych zestawione w powyższych tabelach pozwalają stwierdzić , że osady z oczyszczalni ścieków w Gubinie są bezpieczne pod względem sanitarnym i fizyko-chemicznym i mogą być bez obaw stosowane w rolnictwie, a także do rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze.